Is het me nu echt te doen om de meeste likes te krijgen voor mijn zelfportret? Really? Neen, hoor. Ik zocht enkel een geweldige titel om onze maandopdracht “een zelfportret maken” van Fotolief (onze podcast over fotografie en onze ervaringen) in te leiden en je te prikkelen hoe je wél een beter zelfportret kunt maken.
En geloof me, een goede foto zal altijd wel likes krijgen.
Wat is een zelfportret?
Een zelfportret is een portret dat een kunstenaar (meestal kunstschilders) van zichzelf maakt. Eenvoudige definitie, hé, maar wat betekent een zelfportret maken in de fotografie nu concreet? En is het maken van een zelfportret in de fotografie ook zo eenvoudig?
Een zelfportret maken in de fotografie kan alle richtingen uitgaan.
Je kan een klassiek portret fotograferen waarbij je het gezicht en eventueel de romp laat zien. Hier denk ik eerder aan studiofotografie.
Maar je kan evengoed de richting van fashion of mode fotografie opgaan en jezelf laten zien in een bepaalde omgeving al dan niet met specifieke kledij.
Wil je een zelfportret nog ruimer bekijken? Neem dan een foto die iets over je vertelt en waarbij je jezelf niet (helemaal) laat zien. Die foto is waarschijnlijk de meest interessante maar tegelijk ook de meest moeilijke. De kijker moet jou herkennen zonder je te zien.
Ik laat me inspireren door Vincent Van Gogh. Zonnebloemen doen me denken aan Zuid-Frankrijk, de zon, bescherming, de hoed… De emotie is volgens Jochem ook goed gelukt.
Zelfportret maken is niet hetzelfde als een selfie met je smartphone
Een selfie is een foto die je snel met je smartphone neemt en die je nadien post via social media. Hier zie je al meteen enkele kenmerken (3 x S) van dit soort foto’s:
snel : een selfie is vluchtig, de foto is niet per definitie een lang leven beschoren
smartphone : een selfie neem je niet met een traditioneel fototoestel
social media : een selfie post je meestal meteen op social media
Is een selfie slecht? Neen, maar het vertelt helemaal iets anders dan een zelfportret. Met een zelfportret in de fotografie ga je een stapje verder. Je staat stil bij de regeltjes om een goede foto te maken.
Een zelfportret hoeft geen gezicht te bevatten. Het is zoveel meer dan een selfie.
Een afbeelding van jezelf maken is moeilijker dan ik eerst dacht
Om een foto van jezelf te maken moet je de klassieke elementen uit de portretfotografie beheersen en toepassen. Voor mij zijn dit minstens volgende elementen:
Compositie
Wanneer je zelf achter het fototoestel staat en er een model voor je staat, kan je het model gemakkelijk aansturen en coachen. Je ziet of het model goed staat en je kan je compositie perfect maken.
Bij een zelfportret ben je én de fotograaf én het model. Hier sta je dus al voor een eerste uitdaging. Gelukkig bestaat er een hulpmiddeltje voor. Ik maak gebruik van een app en WIFI verbinding met mijn Nikon D7200. Verder in het artikel vertel ik je er meer over.
Een zelfportret maken zegt iets meer over je. Hier zie je me aan de kaai in Boom. Met de Rupel en de windmolens als achtergrond.
Belichting
Als je buiten fotografeert, dan weet je na enkele test foto’s meteen welk diafragma en sluitertijd je moet gebruiken.
Binnen is dit weer een heel ander verhaal. Voor mijn zelfportret maak ik gebruik van een klein nachtlampje. Je moet je belichting bijna op het gevoel plaatsen. Je kan dit nog eens controleren door zelf als model in te schatten of de belichting ongeveer goed staat. Daarna is het opnieuw een kwestie om enkele test foto’s te nemen.
Een beetje show verkopen kan geen kwaad. Aan het werk met de draadloze afstandsbediening.
Scherpstellen
Bij het scherpstellen sta je achter de camera en moet je inschatten waar jij als model gaat staan. Een truukje hiervoor is om een achtergrond te kiezen zoals een muur of een poort. Maar wat doe je dan als er geen “vaste” achtergrond is. Ik heb enkele foto’s buiten geprobeerd en stelde scherp op mijn rugzak. Ik las eerder ook al dat er iemand gebruik maakte van een tennisbal. Mogelijkheden genoeg dus.
Verhaal
De perfecte foto is diegene die een verhaal brengt. Een foto waar je als kijker vragen hebt: waarom neemt de fotograaf deze foto, hoe doet hij dit, waaraan denkt het model, waarom toont de fotograaf deze voorwerpen, … Dit zijn ook de moeilijkste foto’s om te maken.
Heb ik het bij het rechte eind als ik mijn kopje koffie ‘s morgens neem? Ik heb het alleszins nodig om op gang te komen.
Welke richting ga je uit als je jezelf in beeld wilt brengen?
Zoals ik al in de podcast zei, was het eerste wat in mij opkwam, het zelfportret van Vincent Van Gogh. Ik denk dat hij dé kunstschilder uit de 19° eeuw is die de meeste selfies heeft geschilderd… :-)
Ik vertrek vanuit mijn persoonlijke ervaring en interesseveld: portretfotografie (in de studio of bij een huwelijksreportage).
Al snel ondervind ik dat het niet zo eenvoudig is om jezelf als model te gebruiken: jezelf neerzetten of plaatsen, scherpstellen op wie of wat, belichting goed zetten…
En dan vergeet ik nog een belangrijk iets: schaamte. Ik schaamte me voor mezelf. En als je daar even over nadenkt, is dat best “weird”.
Hoe kan je een zelfportret maken in fotografie?
Nog een andere moeilijkheid die je tegenkomt als je een zelfportret maakt, is jezelf er op krijgen :-)
Met de ontspanner functie
Bij mijn laatste fotoshoot (met de koffiemok) heb ik gebruik gemaakt van de ontspanner functie. Ik stel scherp en ga klaar staan. 10 seconden zijn dan meer dan genoeg om nog een beetje te finetunen aan je compositie.
Via de (draadloze) afstandsbediening
In het begin maak ik gebruik van een draadloze afstandsbediening. Het voordeel is dat je je niet hoeft te haasten omdat de timer van de ontspanner aan het lopen is. Het nadeel is dat je je hand goed moet kunnen camoufleren om de receiver niet mee in beeld te brengen.
Met een app en WIFI verbinding tussen smartphone en fototoestel
Bij mijn zelfportret in de studio maak ik gebruik van de app van Nikon WMU (Wireless Mobile Utility) die ik connecteer met een WIFI-verbinding van mijn Nikon D7200. Je controleert het fototoestel vanop afstand en profiteert tegelijk van een viewfinder op je smartphone. Zo kan ik me zelf als model coachen. Ook bij deze methode is het nadeel dat je op de ontspanner van de app moet klikken zonder dat het opvalt in de foto.
Enkele beroemde kunstenaars gekend van hun zelfportretten
Als je een beetje zoekt, kan je verschillende kunstenaars vinden die zelfportretten maken of gemaakt hebben. Telkens verbaast het me hoe secuur sommige schilders zijn. En dan vooral diegene die uit de zestiende eeuw en later. Zij hadden beperkte middelen en toch al veel oog voor detail.
Van de meest recente en beroemde kunstenaars spreken Andy Warhol en Frida Kahlo me aan. Dit is waarom:
Andy Warhol
Andy Warhol kennen we allemaal van de bekende werken zoals de Banaan (voor het album van The Velvet underground), de Campbell blikjes soep, de bewerkte versies van de foto van Marilyn Monroe,… Maar weinigen weten dat Andy Warhol in de jaren zestig ook een reeks zelfportretten heeft gemaakt. Sommige werden zelfs voor recordbedragen geveild. Ook op het einde van zijn leven maakte hij enkele zelfportretten. Andy Warhol is voor mij een man van uitersten en die diversiteit spreekt me wel aan: kleuren, zwart-wit, details uitvergroten,…. Inspirerend.
Frida Kahlo
Deze beroemde Mexicaanse kunstschilderes heeft heel haar leven geleden. Alsof polio op jonge leeftijd al niet erg genoeg was, kreeg ze op haar achttiende een levensgevaarlijk ongeval. Dit ongeval tekende haar hele leven: het verminkte haar lichaam waardoor ze kinderloos bleef. Haar zelfportretten verwijzen dikwijls naar de pijn die ze had. Ook kennen velen onder ons al een dame met de grote donkere wenkbrauwen en de rode lippenstift. Ondanks alles deed ze er alles aan om er vrouwelijk uit te zien. Dat vind ik knap en intrigeert me.
Hopelijk heb je genoten van de podcast en de foto’s. Volg ons op Facebook, Instagram, Spotify, Anchor,… en vergeet ons geen beoordeling te geven. Je doet er ons een plezier mee!
Tot gauw,
Sven aka Creativeboody